Sunday, November 29, 2020

శ్రీ కేదారేశ్వర పూజ

 

*శ్రీ కేదారేశ్వర పూజ:*


కూర్పు: గోగులపాటి కృష్ణమోహన్

*గణపతి పూజా ప్రారంభం*



శుక్లాంబరధరం విష్ణుం శశివర్ణం చతుర్భుజం ప్రసన్నవదనం ధ్యాయేత్ సర్వ విఘ్నోప శాంతయే. (వినాయకుని ధ్యానించవలెను).

(ఎడమ చేతిలో ఒక ఉద్ధరిణె (చెంచా) తో నీళ్ళు పట్టుకుని-)

శ్లో||అపవిత్రః పవిత్రోవా

    సర్వావస్థాం గతోపివా|

    యస్మరేత్ పుండరీకాక్షం

    సబాహ్యాభ్యంతరస్శుచిః||

 ఓం పుండరీకాక్ష పుండరీకాక్ష పుండరీకాక్షాయ నమః

(అనుకుని అనంతరం కుడిచేతి బొటన వ్రేలితో - ఆ ఉద్ధరిణె లోని నీళ్ళను తమ తలపై మూడు సార్లు చల్లుకొనవలెను)

*దీపం*

ఓం గురుభ్యో నమః

దీపమును వెలిగించి - గంధ పుష్పాదులతో అలంకరించి - దీపదేవతాభ్యో నమః అని నమస్కరించుకోవాలి.

*దీప శ్లోకం :*

ఘృతవర్తి సమాయుక్తం అంధకార వినాశనం దీపం దాస్యామితే దేవి గృహాణ ముదితోభవ

*ఆచమనం (కేశవ నామములు)*

ఓం కేశవాయ స్వాహా (అనుచు - జలపానము చేయవలెను)

ఓం నారాయణాయ స్వాహా (అనుచు - జలపానము చేయవలెను)

ఓం మాధవాయ స్వాహా (అనుచు - జలపానము చేయవలెను)

ఓం గోవిందాయ నమః (అనుచు - ఎడమ చేతిని కుడి అరచేతితోను)

ఓం విష్ణవే నమః (అనుచు – కుడి చేతిని ఎడమ అరచేతితోను కడుగుకొనవలెను)


ఓం మధుసూదనాయ నమః (అనుచు బొటన వేలితో పై పెదవిని)

ఓం త్రివిక్రమాయ నమః (అనుచు బొటన వేలితో క్రింది పెదవిని)

ఓం వామనాయ నమః (అనుచు శిరమున జలము చల్లుకొనవలెను)

ఓం శ్రీధరాయ నమః (అనుచు శిరమున జలము చల్లుకొనవలెను)

ఓం హృషీకేశాయ నమః (అనుచు ఎడమ అరచేతిపైనను )

ఓం పద్మనాభాయ నమః (అనుచు రెండు పాదముల పైనను)

ఓం దామోదరాయ నమః (అనుచు శిరము పైన నీరు చల్లుకొనవలెను)

ఓం సంకర్షణాయ నమః (అన్ని వేళ్ళు ముడిచి ఆ వేళ్ళ మొదళ్ళతో గడ్డమును తాకవలెను)

ఓం వాసుదేవాయ నమః (అనుచు ఎడమ ముక్కును)

ఓం ప్రద్యుమ్నాయ నమః (అనుచు కుడి ముక్కును అంగుష్ఠ (బొటనవేలు) తర్జనులతో (చూపుడు వేలు) తాకవలెను)

ఓం అనిరుద్ధాయ నమః (అనుచు ఎడమ కన్నును)

ఓం పురుషోత్తమాయ నమః (అనుచు ఎడమ చేతిని )

ఓం అధోక్షజాయ నమః (అనుచు ఎడమ చేతిని)

ఓం నారసింహాయ నమః (కుడి చేతిని అంగుష్ఠ (బొటనవేలు) అనామికలతో (ఉంగరం వేలు) తాకవలెను

ఓం అచ్యుతాయ నమః (అనుచు నాభిని అంగుష్ఠ కనిష్టికలతో (బొటన చిటికెన వేళ్ళతో) తాకవలెను)

ఓం జనార్దనాయ నమః (అనుచు అరచేతిని హృదయమునకు ఆనించాలి)

ఓం ఉపేంద్రాయ నమః (అనుచు శిరమును కరాగ్రముతో తాకవలెను)

ఓం హరయే నమః (అనుచు బాహు మూలములను వేళ్ళను ముడుచుకొని తాకవలెను)

ఓం శ్రీకృష్ణాయ నమః.

*భూతోచ్ఛాటనము*

ఉత్తిష్టంతు భూతపిశాచాః ఏతే భూమి భారకాః

ఏతేషా మవిరోధేన బ్రహ్మకర్మ సమారభే 

శ్లోకము చదివి - అక్షతలు కొన్ని వాసన చూసి ఎడమచేతి ప్రక్కనుండి వెనుకకు వేసుకోవాలి.

*అథః ప్రాణాయామః*

(కుడి చేతి బొటన వ్రేలు, మధ్య వ్రేలులతో రెండు నాసికాపుటములను బంధించి)

ఓం భూః, ఓం భువః , ఓగ్0 సువః, ఓం మహః ఓం జనః, ఓం తపః , ఓగ్ం సత్యం, ఓం తత్సవితుర్వరేణ్యం, భర్గో దేవస్య ధీమహి, ధీయోయనః ప్రచోదయాత్

ఓం ఆపో జ్యోతి రసోమృతం బ్రహ్మ భూర్భువస్సువరోం, (మూడు సార్లు జపించవలెను)

అనంతరం అక్షతలు తీసుకుని సంకల్పం చెప్పుకొనవలెను

*సంకల్పము*

ఓం మమోపాత్త దురితక్షయ ద్వారా శ్రీ పరమేశ్వరముద్దిస్య,శ్రీ పరమేశ్వర ప్రీత్యర్ధం శుభే, శోభన ముహూర్తే, శ్రీ మహావిష్ణో రాజ్ఞయా ప్రవర్తమానస్య అద్యబ్రహ్మణః ద్వితీయ పరార్ధే, శ్వేత వరాహకల్పే, వైవస్వత మన్వంతరే,కలియుగే,ప్రథమపాదే జంబూద్వీపే,భరతవర్షే, భరతఖండే, మేరోర్దక్షిణదిగ్భాగే, కృష్ణా-గోదావర్యోర్మధ్యదేశే (మీరు ఉన్న ఊరికి ఉత్తర దక్షిణములలో ఉన్న నదుల పేర్లు చెప్పండి) అస్మిన్ వర్తమాన వ్యావహారిక చాంద్రమానేన .......... నామ సంవత్సరే, దక్షిణాయనే, శరధ్ ఋతౌ, కార్తిక మాసే శుక్ల పక్షే, ...... తథౌ, ఇందు వాసరే, శుభ నక్షత్రే, శుభయోగే, శుభకరణే. ఏవం గుణ విశేషణ విశిష్టాయాం, శుభతిథౌ,శ్రీమాన్ (మీ గోత్రము) గోత్రస్య (మీ పూర్తి పేరు) నామధేయస్య, ధర్మపత్నీ సమేతస్య అస్మాకం సహకుటుంబానాం క్షేమ స్థైర్య ధైర్య విజయ ఆయురారోగ్య ఐశ్వర్యాభి వృద్ధ్యర్థం , ధర్మ అర్థ కామ మోక్ష చతుర్విధ ఫల పురుషార్థ సిధ్యర్థం, ఇష్టకామ్యార్ధ సిద్ధ్యర్ధం, సర్వాపదా నివారణార్ధం, సకల కార్యవిఘ్ననివారణార్ధం, సంభవద్భిః ద్రవ్యైః సంభవద్భిః పదార్థైః సంభవద్భిః ఉపచారైః సంభవితా నియమేన, యావచ్ఛక్తి, శ్రీ మహా గణాధిపతి దేవతా సహిత  శ్రీ కేదారేశ్వర ప్రీత్యర్ధం, శ్రీ కేదారేశ్వర దేవతాముద్దిశ్చ ప్రీత్యర్ధం యావచ్ఛక్తి ధ్యానావాహ నాది పూజాం కరిష్యే....

అంటూ అక్షతలు ఉదకం పళ్ళెంలో విడువవలెను.

*కలశ పూజ*

కలశం అంటే నీళ్ళు వుండే పాత్రకు గంధము, కుంకుమ అలంకరించి అక్షతలు, పుష్పము వేసి ఎడమ అరా చేతితో కింద పట్టుకొని కుడిఅరచేతితో పైన పట్టుకుని

తదంగ కలశ పూజాం కరిష్యే...

శ్లో. కలశస్య ముఖే విష్ణుః కంఠే రుద్రస్సమాశ్రితః

మూలే తత్ర స్థితో బ్రహ్మా మధ్యే మాతృ గణాస్మృతాః

కుక్షౌతు సాగరాస్సర్వే సప్త ద్వీపా వసుంధరా

ఋగ్వేదోధ యజుర్వేదో స్సామవేదో హ్యధర్వణః

అంగైశ్చ సహితాస్సర్వే కలశాంబు సమాశ్రితాః

గంగేచ యమునేచైవ గోదావరి సరస్వతీ

నర్మదా సింధు కావేరి జలేస్మిన్ సన్నిధిం కురు

ఆయాంతు శ్రీ మహా గణాధిపతి పూజార్థం దురితక్షయ కారకాః

(కొంచెం కలశం లోని జలమును పూజా ద్రవ్యాల మీద చల్లుతూ) పూజాద్రవ్యాణి (దేవుడి మీద చల్లి ) దేవం (తమ మీద చల్లుకుని) ఆత్మానం సంప్రోక్ష్య.

శ్లో. వక్రతుండ మహాకాయ కోటి సూర్య సమప్రభ అవిఘ్నం కురుమే దేవ సర్వ కార్యేషు సర్వదా॥

*షోడశోపచార పూజ*

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ధ్యాయామి - ధ్యానం సమర్పయామి. 

(ఒక పుష్పమును దేవుడి/దేవి వద్ద వుంచవలెను)

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ఆవాహయామి (ఆహ్వానిస్తూ ఒక పుష్పమును దేవుడి/దేవి వద్ద వుంచవలెను)

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- రత్న సింహాసనం సమర్పయామి (కొన్ని అక్షతలు సమర్పించవలెను)

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- పాదయోః పాద్యం సమర్పయామి ( పుష్పం తో నీరు దేవుడి/దేవి కి పాదములు కడగాలి - కడిగినట్టు భావించాలి )

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- హస్తయోః అర్ఘ్యం సమర్పయామి (పుష్పంతో నీరు దేవుడి/దేవికి చేతులు కడగాలి - కడిగినట్టు భావించాలి )

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ముఖే ఆచమనీయం సమర్పయామి (పుష్పంతో నీరు దేవుడి/దేవి కి ముఖం కడుగుటకు ఇవ్వాలి ).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- మధుపర్క స్నానం కరిష్యామి రూపేణ అర్ఘ్యం సమర్పయామి (పుష్పం తో నీరు దేవుడి / దేవికి మధుపర్క స్నానానికి సమర్పించాలి)

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- శుద్ధోదక స్నానం సమర్పయామి. (పుష్పం తో నీరు దేవుడి. దేవికి స్నానం చేస్తున్న భావన చేస్తూ సమర్పించాలి)

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- వస్త్ర యుగ్మం సమర్పయామి - వస్త్ర యుగ్మం రూపేణ అక్షతాన్ సమర్పయామి (వస్త్రము అలంకరిస్తున్న భావన చేస్తూ అక్షతలు సమర్పించాలి).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ముఖ ధారణార్థం తిలకం సమర్పయామి (కుంకుమ ధారణ చేయాలి).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- యజ్ఞోపవీతం సమర్పయామి – యజ్ఞోపవీతార్ధం అక్షతాన్ సమర్పయామి(అక్షతలు వేయాలి).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- శ్రీ గంధాం ధారయామి - (గంధం సమర్పించాలి).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- సర్వాభరణాన్ ధారయామి (అక్షతలు సమర్పించాలి).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- సమస్త పరిమళ పత్ర పుష్పాణి సమర్పయామి (పువ్వులు/ అక్షతలు సమర్పించాలి).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- (యథా శక్తి మన ఇష్ట దైవము యొక్క మంత్ర జపమును, అష్టోత్తర శత నామాన్ని, కాని లేదా ప్రార్థన శ్లోకము ను గాని చదువుకొన వలెను.)

ఓం సుముఖాయ నమః,

ఓం ఏకదంతాయ నమః,

ఓం కపిలాయ నమః,

ఓం గజకర్ణాయ నమః,

ఓం లంబోదరాయ నమః,

ఓం వికటాయ నమః,

ఓం విఘ్నరాజాయ నమః,

ఓం ధూమకేతవే నమః,

ఓం గణాధ్యక్షాయ నమః,

ఓం ఫాలచం ద్రాయ నమః,

ఓం గజాననాయ నమః

ఓం వక్రతుండాయ నమః,

ఓం శూర్పక ర్ణాయ నమః,

ఓం హేరంభాయ నమః,

ఓం స్కందపూర్వజాయ నమః,

ఓం గణాధిపతయే నమః.

షోడశ నామ పూజా సమర్పయామి

16. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- ధూపమాఘ్రాపయామి (అగరుబత్తి వెలిగించి దేవుడికి/ దేవికి చూపించాలి)

17. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- దీపం దర్శయామి (దీపం చూపించాలి).


18. ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- నైవేద్యం సమర్పయామి (నివేదనార్పణా విధి: నివేదన చేయు పదార్థముల చుట్టూ గాయత్రి మంత్ర స్మరణ చేస్తూ

ఓం భూర్భువస్సువః తత్స వితుర్వరేణ్యం భర్గో దేవస్య ధీమహి ధియోయోనః ప్రచోదయాత్ (అంటూ కొంచెం జలమును చిలకరించి)

సత్యం త్వర్తేన పరిషం చామి (మూడు సార్లు పుష్పముతో గాని , ఉద్ధరిణి తో గాని అన్నింటి చుట్టూ సవ్య దిశ లో (ఎడమ నుండి కుడి వైపుకు ) తిప్పాలి.

అమృతమస్తు (నైవేద్యం పై జలమును వుంచి) అమృతోపస్తర ణమసి (అదే నీటిని దేవుడి / దేవి వద్ద ) ఉంచాలి.

దిగువ మంత్రములతో భగవంతునికి ఆరగింపు (తినిపిస్తున్నట్టు - బొటన వేలు, మధ్య వేలు, ఉంగరం వేళ్ళ తో ) చూపవలెను.

ఓం ప్రాణాయ స్వాహా-- ఓం అపానాయ స్వాహా -- ఓం వ్యానాయ స్వాహా -- ఓం ఉదానాయ స్వాహా -- ఓం సమానాయ స్వాహా --ఓం పరబ్రహ్మణే నమః --- అంటూ నివేదించవలెను.

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- తాంబూలం సమర్పయామి - తాంబూలం రూపేణ అక్షతాన్ సమర్పయామి.(తాంబూలం చూపించుట కానీ, అక్షతలు గాని సమర్పించాలి).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- కర్పూర ఆనంద నీరాజనం సమర్పయామి (కర్పూర హారతి ఇవ్వాలి).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- మంత్ర పుష్పం సమర్పయామి (అక్షతలు, పువ్వులు సమర్పించవలెను).

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- నమస్కారం సమర్పయామి (ఆత్మ ప్రదక్షిణ నమస్కారములు చేయవలెను)

శ్లో యానికానిచ పాపాని జన్మాంతర క్రుతానిచా

తాని తాని ప్రణశ్యంతి ప్రదక్షిణం పదే పదే

పాపో౽హం పాప కర్మాహం పాపాత్మా పాప సంభవ

త్రాహి మాం నరకాత్ ఘోరాత్ శరణాగత

అన్యధా శరణం నాస్తి త్వమేవ శరణం

తస్మాత్ కారుణ్య భావేన రక్ష రక్ష గణాధిప


ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- గీతం శ్రావయామి, నృత్యం దర్శయామి, ఆందోళిక నారోహమావహయామి, అశ్వా నారోహమావహయామి, గజనారోహమావాహయామి

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- సమస్త శక్త్యోపచారాన్, రాజ్యోపచారాన్, భక్త్యోపచారాన్, దేవ్యోపచారాన్ సమర్పయామి.

(అంటూ అక్షతలు సమర్పించవలెను).


అనయా, యథా శక్తి, మయా కృత ధ్యానావాహనాది షోడశోపచార పూజాయచ – శ్రీ విఘ్నేశ్వర దేవతా సుప్రసన్నా, సుప్రీతా వరదో భవతు.

ఓం శ్రీమహాగణపతయే నమః :- (మనం యథా శక్తి చేసిన పూజలకు భగవంతుడు ప్రీతి చెంది మన కోరికలను తీర్చి, మనలను కాపాడాలని కోరుకుంటూ ) 


కాయేన వాచా మనసేంద్రియై ర్వాబుద్ధ్యాత్మనావా ప్రకృతేః స్వభావాత్ కరోమి యద్యత్ సకలం పరస్మై నారయణాయేతి సమర్పయామి

ఉద్వాసన

'ఓం యజ్ఞేన యజ్ఞ మయజంత దేవాః

తాని ధర్మాణి, ప్రధమాన్యాసన్

తేహ నాకం మహిమానస్ప చంతే

యత్ర పూర్వే సాధ్యా స్సంతి దేవాః


శ్లో॥ యస్య స్మృత్యాచ నామోక్త్యా తపః పూజా క్రియాదిషు: న్యూనం సంపూర్ణతాం యాతి సద్యో వందే తమచ్యుతం

మంత్ర హీనం క్రియాహీనం భక్తిహీనం జనార్దన, యత్పూజితం మాయాదేవ పరిపూర్ణం తదస్తుతే,

అనయా ధ్యానమావాహనాది షోడశోపచార పూజాయాచ భగవాన్సర్వాత్మక శ్రీ గణపతి దేవతా స్సుప్రీతో వరదో భవతు.

శ్రీ వినాయక ప్రసాదం శిరసా గుహ్ణామి. నమస్కరించి స్వామి వద్ద నున్న అక్షతలు తీసి తలపై వేసుకొని ప్రసాదమును (అనగా అక్షతలు మాత్రమే) స్వీకరించ వలెను.

*శ్రీ కేదారేశ్వర పూజ:*

కూర్పు: గోగులపాటి కృష్ణమోహన్



శూలం ఢమరుకంచైవ - 

దదానం హస్త యుగ్మకే

కేదారదేవ మీశానం 

ధ్యాయేత్ త్రిపుర ఘాతినమ్,, 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః ధ్యానం సమర్పయామి 


కైలాస శిఖరే రమ్యే 

పార్వత్యా స్సహితప్రభో

ఆగచ్చ దేవదేవేశ 

మద్భక్త్యా చంద్రశేఖర 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః ఆవాహయామి


సురాసుర శిరోరత్న - 

ప్రదీపిత పదాంబుజ

కేదారదేవ మద్దత్త 

మాసనం ప్రతిగుహ్యతామ్ 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః ఆసనం సమర్పయామి


గంగాధర నమస్తేస్తు - 

త్రిలోచన వృషభద్వజ

మౌక్తికాసన సంస్థాయ - 

కేదారాయ నమోనమః 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః పాద్యం సమర్పయామి


అర్ఘ్యం గృహాణ భగవన్ - 

భక్త్యాదత్తం మహేశ్వర

ప్రయచ్ఛమే మనస్తుభ్యం - 

భక్తానా మిష్టదాయకం 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః ఆర్ఘ్యం సమర్పయామి


మునిభిర్నా రదప్రఖ్యైర్నిత్య 

మాఖ్యాత వైభవః

కేదారదేవ భగవాన్ 

గృహాణా చమనం విభో 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః ఆచమనీయం సమర్పయామి


 స్నానం పంచామృతైర్ధేవ 

శుద్ధ శుద్ధోద కైరపి

గృహాణ గౌరీ రమణ 

త్వద్బక్తేన మయార్పితం 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః పంచామృతస్నానం సమర్పయామి


నదీజల సమాయుక్తం 

మయాదత్త మనుత్తమం

స్నానం స్వీకురుదేవేశ - 

సదాశివ నమోస్తుతే 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః స్నానం సమర్పయామి


 వస్త్ర యుగ్మం సదాశుభ్రం - 

మనోహర మిదం శుభం

దదామి దేవదేవేశ 

భక్త్యేదం ప్రతిగృహ్యాతాం 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః వస్త్రయుగ్మం సమర్పయామి


 స్వర్ణ యజ్ఞోపవీతం  

కాంచనం చోత్తరీయకం 

రుద్రాక్షమాలయా యుక్తం - 

దదామి స్వీకురు ప్రభో 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః యఙ్ఞోపవీతం సమర్పయామి


సమస్త గ్రంధద్రవ్యాణాం - 

దేవత్వమసి జన్మభూః

భక్త్యాసమర్పితం ప్రీత్యా - 

మయాగంధాది గృహ్యతామ్ 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః గంధాన్ ధారయామి


అక్షతో సి స్వభావేన - 

భక్తానామక్షయం పదం

దదాసినాథ మద్దతైరక్షతైః 

స్స్వీయతాం భవాన్ 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయ అక్షతాన్ సమర్పయామి


 కల్పవృక్ష ప్రసూవైస్వం 

పూర్వై రభ్యర్చిత 

సురైః కుంకుమైః పార్దివై 

రేభిరిదానీమర్చతాం మయా 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః పుష్పాణి పూజయామి 


తతః ఇంద్రాది లోకపాలక

పూజాం కుర్యాత్ శివస్య దక్షిణేభాగే{కుడివైపు} బ్రహ్మణేనమః ఉత్తరభాగే {ఎడమవైపు} విష్ణవేనమః మధ్యే కేదారేశ్వరాయ నమః



*అథాంగ పూజ:*

మహేశ్వరాయనమః   పాదౌ పూజయామి, 

ఈశ్వరాయనమః       జంఘేపూజయామి,

కామరూపాయనమః    జానునీ పూజయామి, 

హరాయనమః          ఊరూ పూజయామి,

త్రిపురాంతకాయనమః  గూహ్యం పూజయామి, 

భవాయనమః           కటిం పూజయామి,

గంగాధరయనమః     నాభిం పూజయామి, 

మహాదేవాయనమః   ఉదరం పూజయామి,

ప్శుపతయేనమః     హృదయం పూజయామి, 

పినాకినేనమః           హస్తాన్ పూజయామి,

శివాయనమః            భుజౌ పూజయమి, 

శితికంఠాయనమః     కంఠం పూజయామి,

విరూపాక్షాయనమః   ముఖం పూజయామి, 

త్రినేత్రాయనమః        నేత్రాణి పూజయామి,

రుద్రాయనమః           లలాటం పూజయామి, 

శర్వాయనమః          శిరః పూజయామి,

చంద్రమౌళయేనమః     మౌళిం పూజయామి, 

పశుపతయేనమః   సర్వాణ్యాంగాని పూజయామి


*కేదారేశ్వర అష్టోత్తర శతనామ పూజ*


ఓం శివాయ నమః

ఓం మహేశ్వరాయ నమః

ఓం శంభవే నమః

ఓం శశిరేఖాయ నమః

ఓం పినాకినే నమః

ఓం వాసుదేవాయ నమః

ఓం విరూపాక్షాయ నమః

ఓం నీలలోహితాయ నమః

ఓం శూలపాణయే నమః

ఓం విష్ణువల్లభాయ నమః

ఓం అంబికానధాయ నమః

ఓం భక్తవత్సలాయ నమః

ఓం శర్వాయ నమః

ఓం శితికంఠాయ నమః

ఓం ఉగ్రాయ నమః

ఓం కామారయే నమః

ఓం గంగాధరాయ నమః

ఓం కాలకాలయ నమః

ఓం భీమాయ నమః

ఓం మృగపాణయే నమః

ఓం కైలాసవాసినే నమః

ఓం కఠోరాయ నమః

ఓం వృశాంకాయ నమః

ఓం భష్మోద్ధూళిత విగ్రహాయ నమః

ఓం సర్వమయాయ నమః

ఓం అశ్వనీరాయ నమః

ఓం పరమాత్మవే నమః

ఓం హవిషే నమః

ఓం సోమాయ నమః

ఓం సదాశివాయ నమః

ఓం వీరభద్రాయ నమః

ఓం కపర్థినే నమః

ఓం శంకరాయ నమః

ఓం ఖట్వాంగినే నమః

ఓం శిపివిష్టాయ నమః

ఓం శ్రీకంఠాయ నమః

ఓం భవాయ నమః

ఓం త్రిలోకేశాయ నమః

ఓం శివాప్రియాయ నమః

ఓం కపాలినే నమః

ఓం అంధకాసురసూదనాయ నమః

ఓం లలాటక్షాయ నమః

ఓం కృపానిధయే నమః

ఓం పరశుహస్తాయ నమః

ఓం జటాధరాయ నమః

ఓం కవచినే నమః

ఓం త్రిపురాంతకాయ నమః

ఓం వృషభారుఢాయ నమః

ఓం సోమప్రియాయ నమః

ఓం త్రయిమూర్తయే నమః

ఓం సర్వఙ్ఞాయ నమః

ఓం సోమసూర్యాగ్నిలోచనాయ నమః

ఓం యజ్జమయాయ నమః

ఓం పంచ్వక్త్రాయ నమః

ఓం విశ్వేశ్వరాయ నమః

ఓం గణనాధయ నమః

ఓం పజాపతయే నమః

ఓం దుర్ధర్షాయ నమః

ఓం గిరీశాయ నమః

ఓం భుజంగభూషణాయ నమః

ఓం గిరిధన్వినే నమః

ఓం కృత్తివాసనే నమః

ఓం భగవతే నమః

ఓం మృత్యుంజయాయ నమః

ఓం జగద్వాయ్యపినే నమః

ఓం వ్యోమకేశాయ నమః

ఓం చారువిక్రమాయ నమః

ఓం భూతపతయే నమః

ఓం అహిర్భుద్న్యాయ నమః

ఓం అష్టమూర్తయే నమః

ఓం సాత్వికాయ నమః

ఓం శాశ్వతాయ నమః

ఓం అజాయ నమః

ఓం మృణాయ నమః

ఓం దేవాయ నమః

ఓం అవ్యయాయ నమః

ఓం పూషదంతభిదే నమః

ఓం దక్షాధ్వరహరాయ నమః

ఓం భగనేత్రవిదే నమః

ఓం సహస్రాక్షాయ నమః

ఓం అపవర్గప్రదాయ నమః

ఓం తారకాయ నమః

ఓం హిరణ్యరేతసే నమః

ఓం ఆనఘాయ నమః

ఓం భర్గాయ నమః

ఓం గిరిప్రియాయ నమః

ఓం పురారాతయే నమః

ఓం ప్రమధధిపాయ నమః

ఓం సూక్ష్మతనవే నమః

ఓం జగద్గురువే నమః

ఓం మహాసేన జనకాయ నమః

ఓం రుద్రాయ నమః

ఓం స్థాణవే నమః

ఓం దిగంబరాయ నమః

ఓం అనేకాత్మనే నమః

ఓం శుద్ధవిగ్రహాయ నమః

ఓం ఖండపరశువే నమః

ఓం పాశవిమోచకాయ నమః

ఓం పశుపతయే నమః

ఓం మహాదేవాయ నమః

ఓం అవ్యగ్రాయ నమః

ఓం హరాయ నమః

ఓం సహస్రపాదే నమః

ఓం అనంతాయ నమః

ఓం పరమేశ్వరాయ నమః

శ్రీ కేదారేశ్వర స్వామినే నమః

                                                                                                                                                                                     

శ్రీ కేదారేశ్వర స్వామినేనమః నానావిధ పరిమళ పత్ర పుష్పపూజాం సమర్పయామి




*అధసూత్రపూజ:*

ఓం శివాయనమః  ప్రధమగ్రంధిం పూజయామి

ఓం శాంతాయనమః  ద్వితీయగ్రంధిం పూజయామి

ఓం మహాదేవాయనమః  తృతీయగ్రంధిం పూజయామి

ఓం వృషభద్వజాయనమః   చతుర్ధగ్రంధిం పూజయామి

ఓం గౌరీశాయనమః  పంచమగ్రంధిం పూజయామి

ఓం రుద్రాయనమః    షష్ఠగ్రంధిం పూజయామి

ఓం పశుపతయేనమః    సప్తమగ్రంధిం పూజయామి

ఓం భీమాయనమః    అష్టమగ్రంధిం పూజయామి

ఓం త్రయంబకాయనమః   నవమగ్రంధిం పూజయామి

ఓం నీలలోహితాయనమః    దశమగ్రంధిం పూజయామి

ఓం హరాయనమః        ఏకాదశగ్రంధిం పూజయామి

ఓం స్మరహరాయనమః     ద్వాదశగ్రంధిం పూజయామి

ఓం భర్గాయనమః     త్రయోదశగ్రంధిం పూజయామి

ఓం శంభవేనమః            చతుర్ధశగ్రంధిం పూజయామి

ఓం శర్వాయనమః           పంచదశగ్రంధిం పూజయామి

ఓం సదాశివాయనమః     షోఢశగ్రంధిం పూజయామి

ఓం ఈశ్వరాయనమః        సప్తదశగ్రంధిం పూజయామి

ఓం ఉగ్రాయనమః           అష్టాదశగ్రంధిం పూజయామి

ఓం శ్రీకంఠాయనమః        ఏకోన వింశతిగ్రంధిం పూజయామి

ఓం నీలకంఠాయనమః     వింశతిగ్రంధిం పూజయామి

ఓం మృత్యుంజయాయనమః   ఏకవింశతి గ్రంధిం పూజయామి


దశాంగం ధూపముఖ్యంచ - హ్యంగార వినివేశితం

ధూపం సుగంధై రుత్పన్నం - త్వాంప్రీణయతుశంఖర

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః ధూపమాఘ్రాపయామి


 యోగీనాం హృదయే ష్వేవ - ఙ్ఞానదీపాంకురోహ్యపి

బాహ్యదీపో మయాదత్తో - గృహ్యతాం భక్త గౌరవాత్ 

శ్రీకేదారేశ్వరాయనమః దీపం సమర్పయామి


తైలోక్యమసి నైవేద్యం - తత్తే తృప్తిస్తథాబహిః

నైవేద్యం భక్తవాత్వల్యాద్గృహ్యతాం త్ర్యంబకత్వయా 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః మహానైవేద్యం సమర్పయామి


నిత్యానంద స్వరూపస్త్యం - మోగిహృత్కమలేస్థితః

గౌరీశభక్త్యామద్దత్తం - తాంబూలం ప్రతిగృహ్యతామ్ 

శ్రీకేదారేశ్వరాయనమః తాంబూలం సమర్పయామి


 అర్ఘ్యం గృహాణ్ భగవాన్ - భక్త్యాదత్త మహేశ్వర

ప్రయచ్చ మే మనస్తుభ్యం - భక్త్యాన మిష్టదాయక 

శ్రీకేదారేశ్వరాయనమః అర్ఘ్యం సమర్పయామి


 దేవేశ చంద్ర సంకాశం - జ్యోతి సూర్యమివోదితం

భక్త్యాదాస్యామి కర్పూర నీరాజన మిదం శివః శ్రీకేదారేశ్వరాయనమః కర్పూర నీరాజన దర్శయామి


 ఓం తత్పురుషాయ విద్మహే మహాదేవాయ ధీమహి తన్నోరుద్రః ప్రచోదయాత్

నమో హిరణ్యబాహవే హిరణ్య వర్ణాయ హిరణ్య రూపాయ హిరణ్య పతయే 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః వేదోక్త సువర్ణ దివ్య మంత్రపుష్పం సమర్పయామి


భూతేన భువనాదీశ - సర్వదేవాది పూజిత

ప్రదక్షిణం కరోమిత్యాం - వ్రతం మే సఫలం కురు 

శ్రీ కేదారేశ్వరాయనమః ప్రదక్షిణం సమర్పయామి


హరశంభో మహాదేవ - విశ్వేశామరవల్లభ

శివశంకర సర్వాత్మా - నీలకంఠ నమోస్తుతే శ్రీకేదారేశ్వరాయనమః నమస్కారాన్ సమర్పయామి


 ఛత్రమాచ్ఛాదయామి, చామరేణ విజయామి, నృత్యం దర్శయామి, గీతం శ్రావయామి, ఆందోళికం నారోహయామి,

సమస్తరాజోపచార,దేవోపచార,శక్త్యుపచార,భక్త్యుపచార,పూజాం సమర్పయామి


అభీష్టసిద్దిం కురమే శివావ్యయ మహేశ్వర ! భక్తానాం మిష్టదానార్ధం మూర్తీకృతకళేభరః

(పూజా తోరము తీసుకొనునపుడు పఠించు మంత్రం)


కేదారదేవదేవేశ భగవన్నంభికా పతే! ఏకవింశద్దినే తస్మిన్ సూత్రం గృహ్లామ్యహం ప్రభో!!


*(తొరము కట్టుకొనుటకు పఠించు మంత్రం)*

ఆయుశ్చ విద్యాం చ తథా సిఖంచ సౌభాగ్యవృద్దిం కుర దేవ దేవ

సంసార ఘోరంబు నిధౌ నిమగ్నం మాంరక్ష కేదార నమో నమస్తే


*(వాయనమిచ్చునపుడు పఠించునది)*


కేదారం ప్రతి గృహ్ణాతు కేదారో వైదరాతి చ కేదారస్తారకో భాభ్యాం కేదారాయ నమో నమః


*ప్రతిమాదాన మంత్రం*


కేదార ప్రతిమాం యస్మాద్రాజ్యం సౌభాగ్యవర్ధినీ తస్మాదస్యాః ప్రదనేన మమాస్తు శ్రీ రచంచలా!!

శ్రీ కేదారేశ్వర స్వామినే నమః సిప్రీతః సుప్రసన్నోవరదోభవతు మమ ఇష్టకామ్యార్ధ సిద్దిరస్తు

పూజా విధానము సంపూర్ణము


*శ్రీ కేదారేశ్వర వ్రత కథ*


పరమేశ్వరుని అర్ధాంగి పార్వతి తన పతి శరీరంలో అర్ధభాగం పొందు నిమిత్తము చేసిన వ్రతమగు కేదారేశ్వరుని వ్రతముని గూర్చి చెబుతాను. శ్రద్ధతో వినవలసిందని సూతుడు

శౌనకాదులకు చెప్పెను. శివుడు పార్వతీ సమేతుడై కైలాసమున నిండు సభయందు కూర్చునియుండెను. సిద్ధ-సాధ్య- కింపురుష-యక్ష-గంధర్వులు శివుని

సేవించుచుండిరి. దేవముని గణములు శివుని స్తుతించుచుండిరి. ఋషులు-మునులు-అగ్ని-

-వాయువు-వరుణుడు-సూర్యచంద్రులు-తారలు-గ్రహాలు-ప్రమదగణాలు-కుమారస్వామి-వినాయకుడు-వీరభద్రుడు-నందీశ్వరుడు సభయందు ఉపవిష్ణులై ఉన్నారు. నారద తుంబురాదులు శివలీలను గానం చేస్తున్నారు. రసాల-సాల-తమలా-వకుళ-నరికేళ-చందన-పనస-జంభూ వృక్షములతోను చంపక-పున్నాగ-పారిజాతాది పుష్పాదులతోను

మణిమయ మకుట కాంతులతో చెలువొందు నదీ నదపరతములతోను చతుర్ధశభువనాలు పులకిస్తున్నాయి.. అట్టి ఆనందకోలాహలములలో భృంగురిటి అనబడు శివభక్త

శ్రేష్టుడు ఆనందపులకితుడై నాట్యమాడసాగెను. అతడు వినోద సంభరితములగు నాట్యగతులతో సభాసదులను, శివుడ్ని మెప్పించుచుండెను. శివుడాతనిని అభినందించి

అంకతలమునగల పార్వతిని వీడి సింహాసనమునుండి లేచి భృంగురిటిని తన అమృత హస్తంతో తట్టి ఆశీర్వదించాడు. అదే అదనునందు భృంగి మొదలగాగల వంది

మాగాదులు శివునకు ప్రదక్షిణంచేసి నమస్కరించారు. ఇది గమనించిన పార్వతీ భర్తను చేరి నాథా! నన్ను విడిచి మీకు మాత్రమే వీరెలా నమస్కరించిరి. ఆటపాటలతో

మిమ్ము మెప్పించి మీ నుండి నన్ను వేరు పరచి ఇట్లేల చేసితిరని ప్రశ్నించెను. అంత సదాశివుడు సతీమణి పార్వతిని సందిటకు తీసుకొని దేవీ! పరమార్ధ విదులగు

యోగులకు నీవలన ప్రయోజనం కలుగచేయబడవని నిన్నిట్లు ఉపేక్షించి నాకు మాత్రమే నమస్కరించారని జవాబిచ్చాడు.


 సాక్షాత్ పరమేశ్వరుని ఇల్లాలినైయుండి

యాదండప్రణామములకు నోచుకొని అయోగ్యురాలనని కోపగించి ఈశ్వరునితో సమానమగు యోగ్యతను ఆర్జించుకొనుటకై తపస్సునొనర్చుటకై నిశ్చయించుకొన్నది.


కైలాసమునువదలి శరభ శార్దూల గజములుగల నాగ గరుడ చకవాక పక్షసముదాయంతో నానావిధ ఫలపుష్ప తరులతాదులతో కూడుకొనిన్న సస్యశ్యామలమైనట్టి

గౌతమాశ్రమానికి వచ్చింది. ఆశ్రమవాసులామెను చూచి అతిధి మర్యాదలొనర్చి తల్లీ నీవెవ్వరవు ఎవరిదానవు ఎచటనుండి వచ్చితివి నీరాకకు గల అగత్యమేమిటని

పార్వతిని ప్రశ్నించారు.   వారి ప్రశ్నలకు పార్వాతి మిక్కిలి ఆనందించినదై యఙ్ఞయాగాది క్రతువులచే పునీతమై గౌతమముని ఆశ్రమమున నియమనిష్టాగరిష్టులై అలరారు పుణ్యపురుషులారా

పవిత్రాంగనలారా నేను హిమవంతుని పుత్రికను సాక్షాత్ పరమేశ్వరుని ఇల్లాలిని. శివునిసతిగా నా నాధునితో సమానమగు యోగ్యతను పొందగోరి తపస్సొనర్చ

సంకల్పించుకొన్నాను. ఇందు నిమిత్తమై మీ ఆశ్రమానికి వచ్చినదానను అన్నది పార్వతి. 


మహర్షులారా! జగత్కళ్యాణాభిలాషులారా! నేను ఆశించిన ఫలమును పొంది

శివుని అర్ధాంగినై తరించుటకు తగిన వ్రతమును నాకు ఉపదేశించుడని పార్వతి వారిని కోరుకున్నది. అందుకు గౌతముడు పార్వతీ ఈప్సితార్ధదాయకమగు ఉత్తమ

వ్రతమొకటున్నది. అది కేదారేశ్వర వ్రతము. నీవావ్రతమును ఆచరించి మనోభీష్ట సిద్ధిని పొందవలసిందన్నాడు గౌతముడు. వ్రతవిధానమును వివరించమని పార్వతి గౌతముడ్ని కోరింది. 

జగజ్జననీ ఈ వ్రతాన్ని భాద్రపదమాసంలో శుక్ల అష్టమియందు ఆచరించాలి. ఆరోజున శుచిగా స్నానాదులు ఆచరించి నిర్మలమైన మనస్సుతో మంగళకరములగు ఏకవింశతి దారముతో చేతికి తోరముని ధరించి షోడశోపచార విధులతో పూజను నిర్వహించి ఆ రోజున ఉపవాసముండవలెను. మర్నాడు విప్రులకు భోజనం పెట్టి ఆ తరువాత ఆహారమును తీసుకోవలెను. ఇలా వ్రతమును ఆరంభించిన నాటినుండి అమావాస్య వరకు పూజాక్రమముతో కేదారేశ్వరుని ఆరాధించవలెను. 

మరియు ధాన్యరాశినిపోసి అందు పూర్ణకుంభమునుంచి ఇరువదియొక్క పర్యాయములు సూత్రమును చుట్టి పట్టువస్త్రముతో దానిని కప్పియుంచి నవరత్నములు గాని సువర్ణమునుగాని ఉంచి గంధ పుష్పాక్షలతో పూజించాలి.

దేవీ ఇరవై ఒక్కమంది బ్రాహ్మణులను రప్పించి వారి పాదములను కడిగి కూర్చండబెట్టి యధావిధిగా ధూప దీప గంధ పుష్పాక్షతలతో పూజించి భక్ష్య-భోజ్య, నైవేద్యాదులు కదళీప్జలాలు పనసలు ఆరగింపచేసి తాంబూలదక్షిణలిచ్చి వారలను తృప్తి పరచవలెను. ఈ తీరున వ్రతమాచరించినవారిని శివుడు అనుగ్రహించి మనోభీష్టసిద్ధిని కలుగచేయునని గౌతముడు పార్వతికి వివరించాడు.

గౌతమ మహర్షి చెప్పిన విధి విధానములను అనుసరించి పార్వతి కేదారేశ్వర వ్రతాన్ని నిష్టగా భక్తితో చేసింది. పరమేశ్వరుడు సంతుష్టాంతరంగుడై ఆమె అభీష్టానుసారం తన మేనులో సగభాగము పార్వతికి అనుగ్రహించెను. అంత జగదాంబ సంతుష్టాంతరంగయై భర్తతో నిజనివాసము కైలాసమున కోరెను.

కొంతకాలమునకు శిభక్తపరాయుణడగు చిత్రాంగదుడను గంధర్వుడు నందికేశ్వరుని వలన కేదారేశ్వరవ్రతమును దాని మహత్తును విన్నవాడై మనుష్యలోకమునకు దానిని వెల్లడిచేయగోరి దివినుండి భువికేతించి ఉజ్జయినీ నగరంలో ప్రవేశించి ఆ నగరాన్ని పరిపాలిస్తున్న రాజు వజ్రదంతునకు కేదారవ్రత విధానాన్ని వివరించాడు. వజ్రదంతు ఆ వ్రతమును ఆచరించి శివానుగ్రహముతో సార్వభౌముడయ్యాడు.

ఆతదనంతరం ఉజ్జయినీ నగరంలో గల వైశ్యునకు పుణ్యవతి, భాగ్యవతి యను ఇరువురు కుమార్తెలు గలరు. వారు ఒకనాడు తండ్రిని చేరి జనకా మాకు కేదార వ్రతము చేయుటకు అనుఙ్ఞనిమ్మని అడిగారు. అందుకాతడు బిడ్డలారా! నేను దరిద్రుడను. సామాగ్రులను సమకూర్చగలపాటివాడను కాను. మీరా ఆలోచనను మానుకోండనిపలికెను. అందుకా వైశ్యపుత్రికలు నీ ఆఙ్ఞయే మాకు ధనము అనుఙ్ఞనియ్యవలసినదని కోరుకున్నారు.

వారిరువురు ఒక వటవృక్షంక్రింద కూర్చుని తోరముకట్టుకొని పూజను భక్తితో చేసుకున్నారు. మహేశ్వరుడు వారలకు పూజాసామాగ్రిని అనుగ్రహించాడు. వారు కల్పోక్తముగా వ్రతమాచరించారు. శివుడు సాక్షాత్కరించి వారికి ఐశ్వర్యములు, సుందర రూపములను ప్రసాదించి అంతర్హితుడయ్యాడు.

ఆ వైశ్య పుత్రికలకు యుక్తవయసు వచ్చింది. సౌందర్యసోయగం కలిగిన ఆ వైశ్య పుత్రికలో పెద్దామె పుణ్యవతిని ఉజ్జయినీ నగర మహారాజు, చిన్నామె భాగ్యవతిని

చోళభూపాలుడు వివాహం చేసుకున్నారు. వారి తండ్రియగు వైశ్యుడు ధనదాన్య సమృద్ధితో రాజభోగములతో పుత్రులను పొంది సుఖంగా జీవిస్తున్నాడు. 

మరికొంతకాలానికి చిన్నకుమార్తె భాగ్యవతి ఐశ్వర్య మధోన్మతురాలై కేదారవ్రతాన్ని మరచిపోయింది. అందువల్ల ఈశ్వరానుగ్రహం కోల్పోయింది. ఆమె భర్త ఆగ్రహానికి గురైంది, ఆమె భర్త ఆమెను, కుమారుడ్ని రాజ్యము నుండి వెడలగొట్టివేసాడు. ఆమె పడరాని పాట్లు పడుతూ ఒక బోయవాని ఇంట ఆశ్రయం పొందింది. 

ఒకనాడు ఆమె తన కుమారుడ్ని చేరబలిచి నాయనా నీ పెద్దతల్లి ఉజ్జయినీపురం మహారాణి ఆమె వద్దకు వెళ్ళి మన దీనస్థితిని వివరించి ఆమెను సహాయమర్జించి తీసుకొని రావలసిందని చెప్పిపంపించింది. అతడు ఉజ్జయినీకి వెళ్ళి తమ దుస్థితిని వివరించాడు. ఆమె కొంత ధనమిచ్చి కుమారుడ్ని సాగనంపింది అతడు తిరిగివస్తుండగా మార్గమధ్యమందు మహేశ్వరుడు చోరుని రూపంలో వానిని అడ్డగించి అతని వద్దగల ధనాన్ని కొల్లగొట్టాడు. అతడు జరిగిన దానికి మిక్కిలి విచారించి మరల పెద్దతల్లి వద్దకు వెళ్ళి జరిగిన సంగతిని వివరించాడు. ఆమె మరలా కొంత దనాన్నిచ్చి పంపింది. ఈ పర్యాయము కూడా మార్గమధ్యమందు చోరురూపుడైన శివుడాసొమ్మును తీసుకొనిపోయాడు. మరల అతడు పెద్దతల్లి వద్దకు బయలుదేరగా అంతర్వాహిని నుండి ఈశ్వరుడు ఓయి! నీవు ఎన్నిసార్లు నీపెద్దతల్లి నడిగి సొమ్ము తెచ్చుకున్నా నీ తల్లి కేదారవ్రతమును మానివేసిన కారణంగా ఆ సొమ్ము మీకు దక్కదని హెచ్చరించాడు. ఆ మాటలు విన్న అతడు తిన్నగా పెద్దతల్లి వద్దకు వెళ్ళి తాను విన్న మాటలను తెలియచెప్పాడు. అప్పుడామె బాగా ఆలోచించి అతని చేత కేదారవ్రతం చేయించి డబ్బిచ్చి పంపింది. తల్లితో కేదార వ్రతం చేయవలసినదిగా చెప్పమన్నది. అతడాప్రకారం తల్లి వద్దకు వెళ్ళి పెద్దతల్లి ఇచ్చిన సొమ్మును ఇచ్చి వ్రతం చేయవలసినదని పెద్దమ్మ చెప్పిన మాటలను చెప్పాడు. గుర్తు కలిగిన భాగ్యవతి భక్తితో కేదారవ్రతాన్ని చేసింది. ఆమె భర్త మందీమార్భలముతో వచ్చి ఆమెను, కుమారుడ్ని రాజధానికి తీసుకొని వెళ్ళాడు. భాగ్యవతి ప్రతి సంవత్సరం కేదారవ్రతం చేస్తూ శివానుగ్రహం పొంది సుఖశాంతులతో సౌభాగ్యసంపదలతో జీవిస్తున్నది

ఎవరు ఈ కేదారేశ్వర వ్రతమును నియమనిష్టలతో కల్పోక్తముగా చేయుదురో అట్టివారు ఎట్టి కష్టములు లేని వారై సుఖముగా జీవించి అంత్యమున శివసాన్నిధ్యము పొందుదురు.

కూర్పు: గోగులపాటి కృష్ణమోహన్

9700007653

Sunday, November 15, 2020

భగినీ హస్త భోజనం

 


భగినీ హస్త భోజనం

*భగినీ హస్త భోజనం విశిష్టత:*
(సేకరణ: గోగులపాటి కృష్ణమోహన్)

సోదరీ, సోదరుల ఆప్యాయతాను బంధాలకు అద్దంపట్టే ఒక సంప్రదాయం భగినీ హస్త భోజనం. భగిని అంటే సోదరి. ఆమె పెట్టే భోజనం కనుక భగినీ హస్త భోజనం అంటారు. కార్తీక శుద్ధ విదియ అంటే దీపావళి వెళ్ళిన రెండవ నాడు ఈ వేడుకను జరుపుకుంటారు.

సోదరీ, సోదరుల ఆప్యాయతాను బంధాలకు అద్దం పట్టే ఒక సంప్రదాయం భగినీ హస్త భోజనం.

సోదరీ సోదర ప్రేమకి అద్దం పట్టే పండుగల్లో రాఖీ పండుగ తర్వాత చెప్పుకోదగినది ఇది.

ఈనాడు అన్నదమ్ములు తమ తమ అక్కా చెల్లెళ్ళ ఇళ్ళకు బహుమానాలు తీసుకెళ్ళి వారి చేతి వంట తిని వారిచేత తిలకం దిద్దించుకుంటారు. రక్షాబంధనంలో అన్నదమ్ములు తమ సోదరి రక్ష ( రాఖీ ) కట్టినందుకు ఆమె యోగక్షేమాలు తాము చూస్తామని రక్షిస్తామని చెపుతారు. రాఖీ సోదరి క్షేమానికి సంబంధించినది.


"భయ్యా ధూజీ'' అనే పేరుతో ఉత్తరదేశంలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందిన భగినీ హస్త భోజనం సోదరుని క్షేమానికి సంబంధించినది.

*యుముడు ఇచ్చిన మాట... నిలబెట్టుకుంటాడట...*
(సేకరణ: గోగులపాటి కృష్ణమోహన్)

మన పురాణాల్లో కధ ప్రకారం యమధర్మరాజు సోదరి యమున. ఆమె వివాహమై వెళ్ళాక తన సోదరుడిని తన ఇంటికి ఎన్నో సార్లు రమ్మని పిలిచింది. కానీ యమధర్మరాజు వెళ్ళలేక పోయాడు.

చివరికి ఒకసారి ఈ కార్తీక మాస విదియ రోజున యమున ఇంటికి వెళ్తాడు. సోదరుడు వచ్చాడని యమున సంతోషంగా పిండి వంటలతో భోజనం పెట్టింది. చాలా రోజుల తర్వాత సోదరీ సోదరులు కలుసుకోవటంతో ఇరువురూ సంతోషించారు.

ఆ సంతోషంతో యమధర్మరాజు యమునని ఏదైనా వరం కోరుకోమన్నాడు. వాళ్ళు దేవతలు కనుక వారు కోరే వరాలు కూడా జన ప్రయోజనాలుగా ఉంటాయి. ఆమె ఈ కార్తీక శుధ్ధ విదియనాడు లోకంలో ఎక్కడైనా సరే తన సోదరి ఇంటికి వెళ్ళ భోజనం చేసిన సోదరులకి ఆయురారోగ్యాలు ప్రసాదించమని అడిగింది.

ఈ కోరికకి యమధర్మరాజు సంతోషించి అలా వేడుక జరుపుకున్న వారికి అపమృత్యు దోషం ( అకాల మరణం ) లేకుండా ఉంటుంది. ఆ సోదరి సౌభాగ్యవతిగా ఉంటుంది అని వరాలిచ్చాడట. అందు వలనే ఈ ఆచారం ఆచరణలోకి వచ్చింది.

ఒకప్పుడు యముడు తన భటుల్ని కర్తవ్య నిర్వహణలో ఎప్పుడైనా మనసుకి బాధ కలిగిందా? అని అడిగితె ఒక భటుడు భర్త ప్రాణాలు హరించినప్పుడు నవవధువు పడిన వేదన హృదయ విదారకంగా ఉండి తన మనసు పాడైందని చెపుతాడు.

యముడు కూడా బాధపడినా చేయగలిగిందేమీ లేదని చెపుతూ ఎవరైనా కార్తీక శుద్ధ విదియ నాడు సోదరికి బహుమానాలిచ్చి ఆమె చేతితో తిలకం పెట్టించుకుంటే అపమృత్యువును నివారించవచ్చు అంటాడు. దీనికి కారణం ఉంది.

యముడు యమున సూర్యుని పిల్లలు. సోదరిపైన ఉన్న ప్రేమతో ఎవరైతే తన సోదరి అనుగ్రహానికి పాత్రులౌతారో వారికి దూరంగా ఉంటానని వరం ఇచ్చాడట. అందువల్లనే యమునలో స్నానం చేసిన వారికి అపమృత్యు బాధ ఉండదట.

అందరూ యమునా స్నానం చేయలేరు కదా! సోదర, సోదరీ ప్రేమకు నిదర్శనంగా నిలిచినా యమున, యముల బంధాల్ని గుర్తు చేసుకుంటూ కార్తీక శుద్ధ విదియ నాడు భగినీ (సోదరి) హస్త భోజనం చేసినట్లయితే అదే ఫలితాన్ని పొందవచ్చు. ఉత్తర భారతంలో ఇది చాలా ప్రాంతాలలో జరుపుకునే పండుగ. తెలుగు రాష్ట్రాలలో దానిని గురించి తెలిసినా పెద్దగా పాటించరు. పురాణ కధలలో ఎదో అంతరార్ధాలు దాగి ఉన్నాయని గ్రహిస్తే ఆచారాలు ఆచరణలోకి వస్తాయి.

అందువల్లనే మీరందరూ మీ ప్రియమైన సోదరీమణుల చేతులమీదుగా కడుపునిండా
భోజనం చేసి మీ సోదరి క్షేమాన్ని కాంక్షిస్తారని కోరుకుంటూ.... భగినీ హస్త భోజన దివాస్ శుభాకాంక్షలతో....  


గోగులపాటి కృష్ణమోహన్